Dialektet Gjuhes Shqipe

Duke lexuar postimet e fundit, me lindi idea te flasim pak mbi dialektet dhe dialektologjine shqiptare.

Siç dihet, gjuha shqipe ndahet ne dy grupe te medha dialektore: gegerisht dhe toskerisht. Nderkohe qe toskerishtja eshte me kompakte dhe shfaq vetem dy subdialekte (laberishten dhe çamerishten), dialekti geg ndahet ne me shume subdialekte ( Kosova, Tropoja ), te cilet gjithashtu ndahen ne grupe dialektore ( Shkupi ), pra eshte me i larmishem nga pikepamja dialektore e gjuhesore.
Edhe pse shpesh flitet se keto dy grupe te medha dialektore kane ndryshime te medha nga pikepamja gjuhesore, kjo gje nuk eshte e vertete. Keto ndryshime jane me te shumta ne aspektin fonologjik e jo ne fushen e leksikore.
Kufirin gjeografik te ndarjes se ketyre dialekteve e perben lumi Shkumbin, pra edhe te folmet e Tiranes apo te Elbasanit futen ne dialektit geg. Pra, n.q.s e kemi ne koke harten e Shqiperise arrijme ne perfundimin se shumica e shqipfolesve flasin me dialektin geg e jo ate toske. (siç e dime mbi kete te fundit eshte bazuar me se shumti edhe gjuha e njesuar shqipe.)
Siç mund te shikojme edhe ne forum, shumica e atyre qe shkruajne ne shqip, shkruajne me dialekt dhe per dike qe vjen nga jugu i Shqiperise apo flet e shkruan gjuhen standarte i duket se ata jane duke shkruar me gabime drejteshkrimore.

Pyetjet e mia ne lidhje me kete teme do te ishin:
1. Si mendoni ju, a jane keto gabime drejteshkrimore?
2. A duhet te shkruajne edhe dialektfolesit (geg) ne gjuhen standarte?
3. A eshte e drejte, qe gjuha e njesuar shqipe eshte bazuar me se shumti mbi dialektin toske duke injoruar pasurine e madhe leksikore e gjuhesore te dialektit geg?

Temë shumë e bukur kjo,...Të lumtë!!
Pasi lexova komentet e juaja mbi këtë temë,edhe më bëri te reagojë,...
Për mua është njëra ndër temat më interesante që kam lexuar gjerë tani në forum!!

Gjuha shqipe(siç e dim të gjithë) është njëra nga gjuhët më të vjetëra në Europë,...Natyrishtë që në shekuj ajo ka ndryshuar pak nga pak derisa ka marrë trajtat e tanishme!!
Ndryshimet kanë qenë natyrishtë të ndikuara nga faktorë të jashtëm dhe të mbrendëshëm!!
Nuk mundemi të imponojmë asnjërin që ta mësoj gjuhë pastër,...Kjo është e vërtet se gjuha shqipe, përbëhet nga shumë dialekte,.. por gjuhë zyrtarë është,... Gjuha letrare!!
Që të jem më egzakte dhe që ti mos i përsëris gjërat disa herë, po jap edhe unë mendimin tim!!

1). Unë mendoj se ata njerëz që shkruajnë me gabime edhe nuk ka të bëj vetëm me gabime drejtshkrimore, por problemi është se,... ata e shkruajnë fjalën në dialekt, ashtu se si ata vet e shqiptojnë dhe jo sipas drejtshkrimit ne gjuhën letrare!!

2). Fakti që çdo shqiptarë ka dialektin e vet, nuk ka ndonjë gjë të keqe,...Secili e flet gjuhën shqipe sipas vendit dhe ambientit që ata janë rritur, edukuar dhe kanë jetuarë (jetojnë)....
Gjuha ka të bëjë me kulturën, dialekti ka të bëjë me origjinën dhe të injorosh dialektin do të thotë të injorosh rrënjët e tua!!
Mirëpo sipas mendimit tim për tu shkruajtur duhet të përdoret vetëm një gjuhë,... Gjuha letrare shqipe!!

3). Fakti që gjuhëtarët tonë vendosën të përdorin si gjuhë letrare dialektin toskë,...kjo nuk ia ulë vlerat as dialektit gegë sepse nuk mund të përjashtojm se në gjuhën tonë letrare ka edhe shumë fjalë të dialektit gegë,... Arsye të ndryshme të studiuara dhe të analizuarä kanë ardhur ne marrjen e këtij vendimi!!
Dhe të gjithë ata studiues, gjuhëtar, shkrimtarë , arstistë dhe kush do të tjetër që kanë qenë të pranishëm në marrjen e këtij vendimi vinin nga treva të ndryshme të Shqipërisë, gjë që tregon paanshmërinë e marrjes së këtij vendimi.
Mirëpo prapë se prapë, mendoj se kur u bë freskimi më i vonshëm në Kongresin e drejtshkrimit në vitin 1972 u bë një padrejtësi dhe mendoj që duhet të rimblidhet pasi që kjo gjuhë është pakë e varfër duke lënë mbas një pasuri dialektesh të vendeve të tjera!!
Mjafton të lexosh,... Migjenin, Gj. Fishten, F.S. Nolin,dhe do ta kuptosh forcën shprehëse, muzikalitetin e ketij dialekti!!
Pastaj mjafton të lexosh,... Vëllezërit Frasheri, A.Z. Çajupin, L. Poradecin, D.Agollin dhe do ta ndjesh ëmbelsine, e ketij dialekti...
Natyrisht kanë shumë veti të tjera, por une po mjaftohem me këto.

Ndryshimet në gjuhë janë të mirëpritura sa kohë ato nuk e deformojnë atë!!... Fenomeni i perdorimit te fjaleve apo shprehjeve ne gjuhë të huaja(është teper i pelqyer nga mediat, por jo vetem nga ato) vetem e dëmton këtë gjuhë të mrekullueshme!!
Përdorimi i tyre ne radhë të parë tregon "injorance" (mosnjohje të gjuhes), përtaci (nuk do shume punë dhe kohë të hapësh nje fjalor), pastaj ne shqiptaret "vdesim" te perdorim fjalë të mëdhaja ku në të shumten e rasteve nuk ua dimë as kuptimin, por e bëjmë këtë që të tregohemi se i përkasim një elite të caktuar).

Dua te shtoj edhe dicka tjeter,.. askush nuk ka të drejt të ndalon te perdoret dialekti i juaj,...sa kohe ai eshte i kuptueshem nga te gjithe!!
Por mbi të gjitha desha të them edhe këtë,... se drejtshkrimi duhet të përdoret si në gjuhë letrare!!
Ka shume për të thënë mbi këtë temë, por më shumë mendoj se duhet të lexojmë dhe të dëgjojmë,... gjuhëtarët, studiuesit e gjuhës shqipe se cfarë kanë për të na thënë ata neve!!

Me kaq po e përmbylli,...Gjithashtu të gjithë Ju që përpiqeni ta mësoni gjuhën shqipe në mërgimë,.... Unë ju përgëzoj dhe ju uroj që ta mësoni me gramatikë dhe drejtshkrimë,... si një pasuri të çmuar tënden dhe të gjithë shqiptarëve!!

Me shumë respekt për të gjithë ju!!

Gjuha është thesar,... dhe thesari duhet ruajtur bashkë!!